Xứ sở mặt trời mọc với nền văn hóa lâu đời từ lâu đã mang đến thế giới một nét nghệ thuật truyền thống của người Nhật- nghệ thuật thưởng thức trà đạo. Chỉ một ly trà xanh nho nhỏ nhưng với người Nhật nó lại như một ốc đảo trong tâm hồn rộng lớn, mang chút sang trọng, tao nhã và tinh tế để mỗi người thưởng thức trà là cả một nghệ thuật.
Từ khoảng cuối thế kỉ 12, nghệ thuật trà đạo bắt đầu phát triển và gắn bó với đời sống của người Nhật. Vào khoảng thời gian đó có vị cao tăng người Nhật là sư Eisai sang Trung Hoa để tham vấn học đạo. Khi trở về nước, ngài mang theo một số hạt trà về trồng trong sân chùa. Chính Eisai đã sáng tác ra cuốn “Khiết Trà Dưỡng Sinh Ký”, nội dung ghi lại mọi chuyện liên quan tới thú uống trà.
Có 4 nguyên tắc cơ bản của Trà Đạo bao gồm Hòa – Kính – Thanh – Tịch:
- Hòa có nghĩa là hòa hợp, hài hòa, giao hòa. Đó là sự hài hòa giữa trà nhân với trà thất, sự hòa hợp giữa các trà nhân với nhau, sự hòa hợp giữa trà nhân và dụng cụ pha trà.
- Kính là lòng kính trọng, sự tôn kính của trà nhân với mọi sự vật và con người, là sự tri ân cuộc sống. Lòng kính trọng được nảy sinh khi tinh thần của trà đạo vươn tới sự hài hòa.
- Thanh là khi lòng tôn kính với vạn vật đạt tới sự không phân biệt thì tấm lòng trở nên thanh thản và yên tĩnh.
- Tịch là khi lòng thanh thản, yên tĩnh hoàn toàn thì toàn bộ thế giới trở nên tĩnh lặng, dù sống giữa muôn người cũng như sống giữa nơi vắng vẻ. Lúc đó trên thế giới với con người không còn là hai mà là cả hai đều vắng bặt.
Trà đạo không chỉ đơn thuần là phép tắc uống trà mà còn là phương tiện hữu hiệu nhằm làm trong sạch tâm hồn bằng cách hòa mình với thiên nhiên, tu tâm dưỡng tính.
Những lưu ý khi pha trà đạo ở Nhật:
- Nước pha trà là quy chuẩn đầu tiên, tuyệt đối không bao giờ dùng nước đang sôi để pha trà đối với tất cả loại trà của Nhật Bản, nên để tầm khoảng 80-90 độ.
- Dụng cụ pha trà cần phải làm ấm dụng cụ, ấm pha trà và tách uống trà được tráng bằng nước sôi để làm ấm dụng cụ, sau đó dùng khăn lau khô trước khi sử dụng.
- Ngay việc cho trà vào ấm cũng phải lưu ý vì còn phù thuộc vào từng loại trà khác nhau, với loại trà ngon cỡ trung bình, người ta thường tính cho một người khách khoảng một muỗng cà phê trà xanh nhưng nếu dưới 3 người khách thì lượng trà sẽ được cho nhiều hơn để không bị nhạt.
Công đoạn pha trà xanh được chia làm 3 lần:
- Lần thứ nhất: Đun nước sôi rồi rót ra một bình khác để giảm nhiệt độ trước khi đổ vào bình trà. Trà được pha với nước nóng khoảng 60 độ rồi ngấn trà khoảng 2 phút trước khi rót cho khách. Nước đầu luôn đậm đà, mùi vị thấm vào vị giác nhiều nhất.
- Lần thứ hai: Trà được pha với nước nóng khoảng 80 độ trong khoảng 30 đến 40 giây, cho nước vào ấm pha trà rồi lắc nhẹ ấm và rót ra tách cho khách. Nước cũng được rót qua bình trung gian nhưng nhạnh hơn để có nhiệt độ như mong muốn. Nước thứ hai tuy đã mất đi chút vị nhưng hương trà vẫn thơm ngon và hấp dẫn.
- Lần thứ ba nước pha ở khoảng 90 độ, trong vòng 30 đến 40 giây. Sau khi qua các giai đoạn rót vào bình thủy tinh, từ bình thủy tinh rót vào ấm pha trà, nước chỉ còn khoảng 90 độ nên có thể rót trực tiếp nên có thể rót trực tiếp từ bình thủy tinh vào ấm trà.
Đối với trà ngon đặc biệt người ta có thể pha trà lần thứ 4 hay lần thứ 5 cách thức pha như 3 lần trên mà nước trà xanh vẫn có hương vị ngon.
Trong nghệ thuật trà đạo của người Nhật “cấm kị” không bao giờ rót 1 lần đầy cho khách rồi rót tiếp cho khách kế tiếp, bởi điều này sẽ dẫn tới sự khác biệt về độ đậm nhạt của nước trà. Do đó tất cả các tách trà được đặt trong khay rồi rót theo thứ tự 1,2,3,4… lần rót đầu tiên khoảng 30ml, sau đó rót lần thứ hau với thứ tự ngược lại 4,3,2,1 mỗi lần khoảng 20 ml. Nếu còn dư chút ít trong bình nên phân chia để cho các tách, sau đó mới đưa mời khách.
Khi thưởng thức trà người Nhật thường ăn một loại bánh ngọt để làm tăng hương vị của trà, loại bánh phổ biến là wagashi, vị ngọt thanh của bánh hòa quyện với vị đắng của trà tạo nên một vị khó tả, nhẹ nhàng lâng lâng. Lưu ý nữa đó là ăn hết bánh trong miệng rồi mới uống trà mà không nên vừa ăn vừa uống.
Bạn có bị kích thích với phong cách dùng trà của người Nhật không, quả thực sự sáng tạo trong nét đẹp luôn là độc đáo và duy chỉ có nước Nhật mới có. Tuy rằng có chút cầu kì nhưng mà vô cùng tinh tế, khi con người được hòa mình vào không gian dịu hương khiến tâm hồn trở nên thư thái và nhẹ nhõm, để quên đi những tất bật bộn bề của công việc, cuộc sống ngoài kia.
